Profilaktyka wertykalna - zapobieganie przeniesienia zakażenia HIV z zakażonej matki na dziecko w czasie ciąży, porodu i podczas karmienia piersią, dając zakażonej HIV kobiecie szansę na urodzenie zdrowego dziecka. Ryzyko przeniesienia wirusa z matki na dziecko jest największe wtedy, gdy kobieta nie jest świadoma swojego zakażenia. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników test w kierunku HIV powinien być wykonany u kobiety ciężarnej dwukrotnie – w pierwszym i trzecim trymestrze.

Dwukrotnie przeprowadzona diagnostyka w ciąży jest bardzo ważna. W czasie wykonywania pierwszego testu kobieta może być np. w tzw. okienku serologicznym, lub też do zakażenia może dojść w późniejszym okresie ciąży. W praktyce testy wykonywane są w Polsce tylko u około 30% kobiet ciężarnych.

Badanie w kierunku HIV znajduje się w koszyku świadczeń lekarza prowadzącego ciążę w ramach opieki zdrowotnej nad ciężarną, finansowanej z Narodowego Funduszu Zdrowia. Wykrycie HIV i włączenie leczenia antyretrowirusowego (ARV) u matki sprawia, że ryzyko zakażenia dziecka jest praktycznie eliminowane. Jednak, jeśli kobieta nie wie o swoim zakażeniu, ryzyko przeniesienia HIV na dziecko wzrasta nawet powyżej 30%. W naszym kraju rocznie odbywa się około 70–100 porodów u kobiet z potwierdzonym zakażeniem HIV.

Leczenie antyretrowirusowe (ARV) - jest także profilaktyką nowych zakażeń HIV (treatment as prevention – TasP): ilość wirusa (wiremia) w organizmach osób żyjących z HIV, które przyjmują leki antyretrowirusowe zgodnie z zaleceniami lekarza obniża się do bardzo niskich wartości; niższych niż granica wykrywalności czułymi metodami diagnostycznymi. Dzięki temu praktycznie nie ma ryzyka przeniesienia zakażenia na niezakażonych HIV partnerów seksualnych przez osoby żyjące z HIV: U=U (ang. Undetectable=Untrasmittable, czyli Niewykrywalny = Nieprzekazywalny/Niezakażalny).

Leczenie ARV powoduje zmniejszenie zapadalności i śmiertelności z powodu AIDS w populacji osób żyjących z HIV oraz zmniejszenie ich zakaźności dla populacji osób zdrowych, a tym samym ograniczenie transmisji wirusa w społeczeństwie. W naszym kraju leczenie ARV finansowane jest z budżetu państwa w ramach programu Polityki Zdrowotnej Ministra Zdrowia „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z HIV w Polsce”.

Adresatami kampanii są osoby w wieku od 18 do 49 lat:
• Kobiety w ciąży i ich partnerzy.
• Osoby dorosłe podejmujące kontakty seksualne bez zabezpieczenia (prezerwatywy) z partnerem, którego status serologiczny jest nieznany – najczęstsza droga przenoszenia HIV na świecie, także w Polsce.
• Osoby dorosłe, których styl życia związany jest ze zmianą co najmniej jednego partnera seksualnego (np. wejście w nowy związek, zakończenie starego związku, kontakty seksualne także z kimś innym niż aktualny partner w trakcie trwania związku).
• Osoby zakażone HIV i chore na AIDS oraz ich partnerzy.

Jednym z celów Kampanii jest zwiększenie wśród grupy docelowej świadomości, że istnieje możliwość szybkiej diagnostyki. Wykonanie testu jest jedyną metodą rozpoznania zakażenia HIV (i innych STIs). Test na HIV – bezpłatnie, bez skierowania i anonimowo – można wykonać w jednym z punktów konsultacyjno-diagnostycznych (PKD) aids.gov.pl/pkd/.
Źródło informacji nt. kampanii: aids.gov.pl/czywieszze/

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim
Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia