Historia Planu Daltońskiego sięga pierwszej połowy XX wieku, kiedy to amerykańska nauczycielka, Helen Parkhurst opracowała Laboratoryjny Plan Daltoński, w poźniejszych latach przekształcony na Plan Daltoński. Powodem, dla którego został stworzony był fakt, iż pracowała z dziećmi o różnym poziomie umiejętności oraz z odmiennymi potrzebami edukacyjnymi. Jej koncepcja pozwalała każdemu z tych dzieci na indywidualizację nauczania, każde dziecko uczyło się w swoim własnym tempie, wyrównywała poziom nauczania i zapobiegała trudnościom edukacyjnym.

W naszych oddziałach przedszkolnych koncepcja ta w fantastyczny sposób znajduje zastosowanie przede wszystkim z racji tego, że grupy są różnowiekowe, więc także poziom wiedzy i umięjętności u dzieci również jest indywidualny.

Helen Parkhurst oparła koncepcję Planu Daltońskiego na 4 filarach: samodzielność, współpraca, odpowiedzialność oraz refleksja. Zgodnie z tymi założeniami podczas pracy z dzieckiem wdraża je do samodzielności w działaniu, podejmowania różnych inicjatyw, ponoszenia odpowiedzialności za swoją pracę i rozwijania umiejętności współpracy z innymi dziećmi.

Samodzielność oznacza, że dziecko ma możliwość samodzielnego rozwiązywania problemów, wykonywania zadań i poszukiwania rozwiązań. To wspaniały sposób wpływania na motywację dziecka, gdyż dzieci z wielką chęcią wykonują zadania wymagające ich aktywności, a dzięki temu, że wspiera się samodzielność dziecka, to ma ono poczucie sprawczości, uczy się obchodzić z własnymi możliwościami i pokonuje swoje słabości.

Współpraca w Planie Daltońskim ma dwa oblicza – społeczny oraz dydaktyczny. Dzieci uczą się współżycia w grupie, szanowania się nawzajem, ale także uczą się pracy zespołowej poprzez współpracę z innymi dziećmi.

Z kolei odpowiedzialność to wolność dokonywania wyboru przez dziecko (w tym przypadku: z kim będą pracowały, w jaki sposób, kiedy i które zadania wykonają), a także odpowiedzialność za podjęte przez siebie decyzje i wykonaną pracę. Takie wspieranie dziecięcej odpowiedzialności ma wiele pozytywnych stron – dziecko uczy się planowania pracy i wywiązuje się z niej, to z kolei wpływa na jego motywację i świadomość, że jest ważnym i potrzebnym uczestnikiem procesu edukacyjnego.

W końcu refleksja będąca osobistym procesem każdego dziecka, polegającym na zastanowieniu się nad swoją pracą, nad tym czy wyszła tak jak dziecko zakładało, czy coś by zmieniło, czy sposób wykonania pracy był odpowiedni. Refleksja sprawia, że dziecko uczy się poprawiać błędy i doskonaliś swoją pracę.

W kolejnym artykule opiszę sposoby realizacji powyższych założeń w naszej codziennej przedszkolnej praktyce.

Paulina Załanowska-Wójcik
nauczyciel wychowania przedszkolnego