Po różnicach w opiniach badaczy o początkach naszego miasta, przejdźmy do czegoś w czym od zawsze byli oni zgodni. Zarówno niemieccy jak i polscy badacze zgadzają się, że Kamień w wieku XII, był centrum dopiero rodzącego się Księstwa Pomorskiego. Głównie opierane jest to na opisach wyprawy misyjnej Ottona z Bambergu w 1124, gdzie nasze miasto było określane jako 'siedziba książęca'.

Na początku XII stulecia książę mógł być co najwyżej wodzem drużyny, prawodawcą i sędzią, aniżeli rzeczywistym niepodzielnym władcą. Zapewne po rozprawieniu się z opierającą mu się starszyzną plemienną, Warcisław I wprowadził na naszych ziemiach kasztelanie. Był to system społeczny zmieniający strukturę organizacyjną, dający sporą władzę wybranym przez władcę osobom, czyli kasztelanom. Jest to okres kiedy państwo nie jest jeszcze dobrze zorganizowane. W latach dwudziestych XII stulecia książę Warcisław I starał się sobie podporządkować ziemie Zaodrza. Granice młodego państwa były nadal płynne, jak i miejsca pobytu księcia – dlatego Kamień był rezydencją, a nie stolicą. Jednakże gród rezydencjonalny stanowił punkt ciężkości księstwa. To w nim na stałe mieszkała rodzina książęca, kiedy to książę objeżdżał swoje ziemie.

Możliwe, że Książę pod naciskami polskiego księcia Bolesława III Krzywoustego w roku 1116 był zmuszony opuścić ośrodek określany jako ''kołobrzesko-białogardzki''. Kierując się na zachód wybór padł na Kamień, który to leżał (i nadal leży) w korzystnej lokacji względem dwóch wówczas silnych miast: Wolina i Szczecina. Wszystkie trzy (Kamień, Wolin i Szczecin) znajdowały się na zachodnich krańcach księstwa, co pozwalało snuć z nich plany podbojów. Jednakże Szczecin i Wolin były dość niezależne, co mogłoby pokrzyżować w przyszłości zamiary władcy. W dodatku Wolin znajdował się na wyspie, która nie posiadała szczególnych walorów obronnych. Szczecin zaś znajdował się niebezpiecznie blisko granicy z Wieletami.

Kamień był przeciwieństwem obu wcześniej wymienionych osad. Nie odgrywał żadnej ważnej roli w handlu, lokalne elity z pewnością też nie były zbyt silne, brakuje też przesłanek o funkcjonującej w grodzie demokracji plemiennej. Świadczy o tym brak informacji o pogańskich kapłanach, oraz o problemach podczas misji biskupa Ottona (1124). Gdyby misjonarz napotkał na jakiekolwiek opory, zostały by one odnotowane, w końcu byłby to dowód na krnąbrnych pogan z trudnością nawracanych na jedyną słuszną wiarę.

Podczas swojej misji Otton miał ochrzcić, aż 3585 osób, co z pewnością jest liczbą zawyżoną. Nie ulega wątpliwości, że tłumy się pojawiły, na 'życzliwą prośbę' księżnej. Zwołanie tłumu do Kamienia z osad leżących w jego okolicach jest kolejnym dowodem na to z jaką łatwością książę Warcisław I z księżną podporządkowali sobie lokalne elity.

Jest jednak jeden incydent stanowiący o próbach oporu, które jednak spaliły na panewce, o którym możemy przeczytać w książce pana Włodzimierza:

''Jedynym przejawem opozycji wobec poczynań Ottona i Warcisława było zanotowane przez Herborda wystąpienie bogatej wdowy spod Kamienia, której zmarły mąż dostarczał księciu na wyprawy wojenne 30 konnych wojowników. Narzuciła ona swym poddanym obowiązek pracy na polu w niedzielę. Świeżo ochrzczeni słudzy odmówili wypełnienia rozkazu, powołując się na obowiązek święcenia niedzieli. Wówczas zdenerwowana wdowa sama chwyciła za sierp i zaczęła żąć zboże. W tym momencie padła śmiertelnie rażona.''

Brak reakcji na polecenia ''wdowy'' jedynie podkreśla jakimi wpływami dysponowała rodzina książęca w Kamieniu. Historię wdowy możemy połączyć z wykopaliskami na ulicy Garncarskiej, gdzie znaleziono radło i inne narzędzia rolnicze.

Jedynym znanym z imienia kamieńskim ''możnym'' był Domasław, który został ochrzczony w Szczecinie, a nie w Kamieniu. Jest to ciekawe o tyle, że najwidoczniej Domasław nie był szczególnie pewien drogi ''świętego krzyża'', przynajmniej w Kamieniu. Możny miał towarzyszyć biskupowi Ottonowi z Bambergu również w podróży do Wolina, w starszej literaturze przyjmowano pogląd o dużym wpływie Domasława na księcia Warcisława I (dokładnie to, książę miał nie podejmować żadnej decyzji bez jego zgody). Młodsza literatura, nigdy nie obaliła tego poglądu, jedynie poddając go pod wątpliwość.

W kamieńskim grodzie miała rezydować również małżonka księcia Warcisława I, w towarzystwie.... 24 konkubin. Chrystianizacja musiała się okazać niezwykle bolesna dla księcia, albowiem na ''prośbę'' biskupa Ottona z Bambergu, Warcisław I był zmuszony je ''oddalić''. Sam Otton miał przebywać w grodzie od 24 czerwca do końca września 1124 roku, po czym miał się w nim znów pojawić z końcem tego samego roku. W Kamieniu miał zostać ochrzczony książę wraz ze swoją drużyną, zaś straty osobiste Warcisława I z pewnością wynagrodziły ustalenia w kwestiach politycznych. Rok 1124 jest okresem kiedy Kamień jest centralnym punktem pierwszej misji chrystianizacyjnej na naszych ziemiach.

W następnych latach Kamień straci na znaczeniu, wręcz załamie się jego pozycja. Przyjmuje się, że 10 kwietnia 1128 roku 'wiec uznamski' zatwierdził Uznam jako nową siedzibę książęcą, lecz raczej było to oficjalne zatwierdzenie już dawno istniejącego stanu rzeczy. Teraz Kamień będzie jedynie siedzibą kasztelana, ale zyska jako stolica kościelna naszego regionu od lat siedemdziesiątych XII wieku. Kamień będzie jednak doceniony pod względem możliwości obronnych przez księcia Bogusława I w drugiej połowie XII wieku.

Pełna wersja wpisu jest dostępna na blogu pod tym linkiem:

lepszykamien.wordpress.com/kamien-pomorski/

Pozdrawiam
Pan Marcin
lepszykamien.wordpress.com