Teren dzisiejszego osiedla został ofiarowany kościołowi katolickiemu przez księcia Kazimierza I w roku 1175, wówczas był to teren położony w bliskości grodu. Kapituła rozpoczęła budowę miasta biskupiego, które w XIII-XIV wieku na wzór innych miast stworzyło zamknięty zespół urbanistyczny. Układ osiedla był szanowany przez późniejszą kapitułę luterańską (w katolickim punkcie widzenia heretycką), pruską monarchię jak i przez większość wieku XIX.

W roku 1994 kamieńska Rada Miasta zawarła ugodę z parafią rzymsko-katolicką przyznając kościołowi 2/3 terenu osiedla. Cały teren od 1956 roku jest objęty opieką konserwatorską, figuruje jako nr 66 w rejestrze zabytków województwa szczecińskiego (tutaj zapewne nastąpiła już zmiana nazwy województwa, artykuł pochodzi z roku 1997). Wpis wiązał się z szeregiem zakazów, jak: ''burzenia, rozkopywania, niszczenia, przerabiania, odnawiania, rekonstruowania, zabudowy i uzupełniania bez uprzedniego zezwolenia konserwatora zabytków''.

W artykule pani Kroman powołuje się na przekazy Ebbona i Herborda, z których miało wynikać że biskup (św. Otton) mieszkał w grodzie. Nauki i chrzty miał prowadzić specjalnym miejscu na targu, możliwe iż wzniesiono tam również świątynię. Po drugiej wyprawie św. Ottona w 1128, decyzją papieża Innocentego II założono wolińskie biskupstwo w 1140. Jednakże niebawem dały się Wolinowi we znaki duńskie najazdy, a biskup przeniósł swoją rezydencję do Kamienia. Oficjalnie zostało usankcjonowane bullą papieską przez papieża Klemensa II w 1188 roku.

Kazimierz I podarował kościołowi teren w pobliżu targu, co może nawiązywać do miejsca, gdzie św. Otton prowadził nauki. Początkowo niewielki teren (miejscami liczył do 15 metrów szerokości od narysu katedry) poszerzono dzięki niwelacjom w XII i XIII wieku do nawet 70 metrów, co dało duchownym plac o wymiarach około 100 x 160 metrów. Kanonicy dodatkowo byli zobowiązani do mieszkania wspólnie, więc osiedlali się wokół katedry. Przypomnijmy, że budowa katedry trwała bardzo długo bo od XII do końca XV wieku. Kościół systematycznie poszerzał osiedle, głównie po kolejnych pożarach i najazdach (głównie Brandenburczyków).

Ważnym etapem jest odkupienie przez biskupa Konrada Kamienia wraz z Ziemią Kamieńską od książąt pomorskich. Ostateczny kształt znany już z późniejszych map (230 x 160 metrów) osiedle uzyskało w pierwszej ćwierci wieku XIV. Granice osiedla miały przebiegać obecnymi ulicami: Lipową, Obrońców Warszawy, przez boisko w pobliżu ulic Wąskiej, od zachodu fosą przy granicy Starego Miasta i pod grodem przy ulicy Klasztornej. Na podstawie takiego narysu w XIV i XV wieku wzniesiono mury osiedla, a poza nimi z trzech stron nawodnioną fosę. Zgodę na takie umocnienia uzyskano w 1308 roku od księcia Warcisława IV i Bogusława IV.

Do osiedla prowadziły dwie bramy na tzw. Trakcie wschodnim. Pierwszą była Brama Katedralna w linii fortyfikacji miasta (czyli w murach obronnych, tych co się sypią naprzeciw wejścia do katedry). Drugą zaś miała być Brama Kapitulna od wschodu, prowadząca na wiki (pisałem już, że Dworek Kleista posiada tajemniczą ścianę, zapewne to w niej znajdują się ostatnie relikty bramy). Do portu nad Karpinką miała prowadzić w linii obecnej ulicy Klasztornej tzw. furta wodna, nazywana później Bramą Klasztorną. Fortyfikacje ukończono dopiero w wieku XV, na pozyskanym przez kilka stuleci terenie kościół rozbudowywał budynki i osiedlał dostojników kościelnych.

Tutaj kończy się część pierwsza. Zapraszam do kamieńskiego muzeum, gdzie z pewnością pracownicy mogą powiedzieć więcej na temat osiedla oraz tajemniczej ściany dworku.