Wykopaliska zostały przeprowadzone w ramach badań nad ''wczesnośredniowiecznym osadnictwem wiejskim zaplecza gospodarczego plemienia Wolinian''. Wybór miejsca został podyktowany przede wszystkim na podstawie nazw pól (owe nazwy pól pochodzą z książki pana Holstena ''Flurnamen des Kreises Kammin'' wydanej w Szczecinie w 1938 roku): Wüstenei – na mapie nr 1, Dorfstätt – na mapie nr 2, Pannsteel/Pannstäät – na mapie nr 3 oraz Bernstein Kuhlen na mapie nr 4.

Zanim rozpoczęto wykopaliska przeprowadzono badania powierzchniowe (czyli archeolodzy chodzili po danym terenie i zbierali zabytki oraz zaznaczali na mapie obiecujące miejsca) w roku 1960. Pracownicy Muzeum Pomorza Zachodniego odnotowali wyraźne ślady palenisk oraz znaleźli liczne fragmenty naczyń ceramicznych (czyli garnków) na stanowisku nr 3. Stanowisko znajdowało się w odległości około jednego kilometra na wschód od wsi Jarszewo, po prawej stronie szosy Szczecin – Kamień Pomorski.

Badania wykopaliskowe rozpoczęto 1 VII 1963 roku, z przerwami zakończono je 20 VII 1965 roku. Objęły one powierzchnię niemalże 18 arów, a ich głębokość sięgała średnio 0,7 metra. Dzięki skali badań, archeolodzy uzyskali całkiem wyraźny obraz rozplanowania osady, sporo zabytków z odkrytych dwóch jam oraz 62 palenisk. Z pewnością nie brzmi to imponująco, jednakże proszę się zastanowić nad funkcją palenisk i jam wieki temu. Nie było lodówek, kuchenek, czy supermarketów, a praktycznie wszystkie garnki były z wykonywane z wypalonej gliny. Niestety nie znaleziono śladów konstrukcji drewnianych (np. chat).

Na podstawie odnalezionych palenisk prawdopodobnie udało się odnaleźć środek i krawędzie osady. Z badań wynika, że wczesnośredniowieczne Jarszewo z lotu ptaka było owalne (w artykule napisano: ''owalne koło o promieniu do 50 metrów, wydłużone w kierunku północnym i południowym'').

Wśród uratowanych zabytków dominuje ceramika, czyli fragmenty garnków (ten rodzaj znalezisk jest profesjonalnie określany jako materiał masowy, ze względu na ilość w jakim się go znajduje; w Jarszewie znaleziono tysiące fragmentów różnej wielkości). Kolejną grupą znalezisk są przęśliki (w ilości 10 sztuk), średniowieczne przedmioty codziennego użytku, o przęślikach więcej tutaj:

pl.wikipedia.org/wiki/Prz%C4%99%C5%9Blik

Odnaleziono również 7 fragmentów noży, sprzączkę od pasa oraz pięć osełek. Przez wieki ludzie nosili noże przy pasie praktycznie cały czas. Często obok noża do pasa była przytroczona mała osełka. Taki przedmiot odnaleziono również w Jarszewie – płaska osełka z wydrążonym otworkiem do zawieszenia.

Kolejnym przedmiotem codziennego użytku są pozostałości wiader i cebrzyków, w postaci odnalezionych okuć. W omawianym okresie wiadra i inne pojemnik były zazwyczaj wykonywane z drewna, często wzmacnianego okuciami.

Teraz przejdźmy do najbardziej cenionych wśród odwiedzających muzea zabytków, czyli świecidełek. Podczas badań uratowano paciorek wykonany z krwawnika, oraz paciorek z kryształu górskiego. Ten drugi wykonano niezwykle starannie, nadano mu formę symetrycznego ostroboku. Prawdopodobnie jest to importowana ozdoba.

O krwawniku więcej tutaj: pl.wikipedia.org/wiki/Karneol

O krysztale górskim tutaj: pl.wikipedia.org/wiki/Kryszta%C5%82_g%C3%B3rski

Dobrze, ale co z naszym lokalnym bursztynem? W trakcie badań odnaleziono kilkadziesiąt bryłek tego surowca, co może świadczyć o lokalnej kopali w Jarszewie. Niestety, nie odnaleziono żadnych ozdób wykonanych z tego materiału.

Na podstawie zebranego materiału ówcześni badacze stwierdzili, że początki Jarszewa (jako tzw. osady otwartej w miejscu badań) przypadają na drugą połowę XI wieku, a rozkwit osady nastąpił w wieku XII. Należy to wiązać z ważnym etapem rozwoju naszego miasta. Kamień Pomorski stał się w 1124 roku rezydencją księcia Warcisława, tutaj więcej o księciu:

pl.wikipedia.org/wiki/Warcis%C5%82aw_I_(ksi%C4%85%C5%BC%C4%99_pomorski)

Czym zajmowali się mieszkańcy Jarszewa w tym okresie? Znaleziska w postaci przęślików świadczą o produkcji nici z wełny (czyli hodowla owiec). Znane już wówczas licznie znajdowane kości świńskie i krowie na terenie Kamienia skłaniają do rozważenia czy mieszkańcy Jarszewa nie zajmowali się hodowlą tych zwierząt. Wokół badanego stanowiska znajdowała się równina oraz dwa wodopoje (oczka polodowcowe). Przemawiają również za tym źródła historyczne. Mowa tutaj o najazdach Duńczyków z lat 1170-1185, kiedy to mieli oni wywozić całe stada bydła (co skutecznie uderzało w potrzeby miasta).

Jak już wspominałem trudno powiedzieć w czym mieszkali ówcześni mieszkańcy wsi. Piaszczyste podłoże i głęboka orka skutecznie uniemożliwiły dotrwanie do naszych czasów pozostałości zabudowań.

Na koniec, w trakcie badań odnotowano znaleziska ceramiki stalowo-szarej, znacznie późniejszej. Znacznie młodsze przedmioty codziennego użytku pozwoliły badaczom na wysnucie przypuszczenia, że przebadana osada zachowała ciągłość osadniczą, aż do naszych czasów.

Podsumowując wieś ma swoje początki w wieku XI, kiedy to pełniła funkcję zaplecza gospodarczego dla Kamienia Pomorskiego. Co stało się z zabytkami i dlaczego nie znajdują się w kamieńskich zbiorach, proszę pytać pracowników Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej. Zainteresowanych ozdobami zachęcam do odwiedzenia Muzeum Kamieni w naszym mieście, które posiada bogatą kolekcję minerałów. Krwawniki i kryształy górskie nie są obecnie szczególnie drogie.

Pozdrawiam
Pan Marcin
lepszykamien.wordpress.com/