Barbarzyńskie tsunami. Okres Wędrówek Ludów w dorzeczu Odry i Wisły

Prawią nam stare pieśni o przeszłości cudach:
O bohaterach słynnych, o znojach, o trudach,
O godach i rozkoszy, o łzach i boleści,
O bojach i zapasach – słuchajcie powieści!
(Niedola Nibelungów, przeł. Ludomił German, wyd. 2, Lwów 1893)

Kanwą wystawy Barbarzyńskie tsunami są wydarzenia z dziejów Europy wstrząsające cywilizacją późnego antyku między schyłkiem IV wieku a początkiem VI stulecia, w okresie nazywanym wielką wędrówką ludów. Były to czasy intensywnych ruchów migracyjnych plemion barbarzyńskich, które przełamały granice Imperium Romanum, wtargnęły na jego obszar, rozciągający się na znacznych połaciach Europy i Afryki Północnej, zadając ostateczny cios istnieniu Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego. Często tworzyły na jego gruzach własne królestwa. Niektóre z tych ludów, odnotowywane w antycznych źródłach pisanych, wywodziły się z dorzecza Odry i Wisły, gdzie zamieszkiwały w pierwszych wiekach po Chrystusie. Odegrały one znaczącą rolę w wydarzeniach powiązanych z migracjami plemion, a także w kształtowaniu nowego porządku w Europie średniowiecznej. Świadectwa ich pobytu na ziemiach polskich oraz kontaktów z innymi społecznościami barbarzyńskimi i cywilizacją rzymską, są odkrywane w różnych regionach położonych między Bałtykiem a Karpatami. Niejednokrotnie należą one do najbardziej spektakularnych znalezisk archeologicznych z obszaru Polski i stanowią ozdobę muzealnych kolekcji.

Wybór najistotniejszych zabytków z dorzecza Odry i Wisły, wzbogacony o kilka znalezisk z obszarów nadczarnomorskich i z terenu Francji, jest prezentowany na wspólnej wystawie, przygotowanej ze zbiorów kilkunastu polskich muzeów. Są to głównie przedmioty pochodzące ze skarbów i grobów zawierających wyposażenie elitarne. Pozwalają one zilustrować obecność na ziemiach polskich różnych społeczności oraz ich udział w wymianie kulturowej i transformacjach w dobie wielkiej wędrówki ludów na tle wydarzeń mających miejsce przed tym okresem (III–IV wiek) i następujących po nim (VI–VII wiek).